علت اختلال در شبکه‌های اجتماعی چیست؟
درحالی اپلیکیشن‌های پرطرفداری مانند تلگرام، اینستاگرام و حتی واتساپ با اختلالاتی روبرو شده است که ابراهیم رییسی در جریان مبارزات انتخاباتی خود بیان کرده بود که چنین برنامه‌ای ندارد.
به گزارش راهبرد معاصر، از صبح دیروز کاربران شبکه‌های اجتماعی از اختلال در دریافت کد فعالسازی تلگرام خبر داده‌اند و به نظر می‌رسد در حاضر دریافت این کد، تنها از طریق پیام صوتی امکان‌پذیر است. از سوی دیگر، دسترسی کاربران به شبکه اجتماعی اینستاگرام و حتی واتساپ نیز با اختلالاتی روبرو شده است.
به گزارش اعتماد، ایجاد اختلال در اپلیکیشن‌های پرطرفداری مانند اینستاگرام و تلگرام و حتی واتساپ در حالی گزارش می‌شود که ابراهیم رییسی در جریان مبارزات انتخاباتی خود در سال گذشته، به صراحت عنوان کرده بود که چنین برنامه‌ای در دستور کار دولت او نخواهد بود.
او در ویدیویی که این روزها در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد، می‌گوید: «فضای مجازی زمینه کسب‌وکار مردم است؛ کسی می‌آید آن را تعطیل کند؟» این اظهارات مربوط به هفتم مرداد ماه سال گذشته است و حالا فقط یک سال پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، فضای مجازی با کندی اینترنت و تشدید فیلترینگ دست به گریبان است.
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات به صراحت از طرح ضد اینترنتی مجلس موسوم به صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی دفاع کرده است. او ۲۷ آذرماه سال گذشته، گفته بود که اعمال فیلترینگ و محدودیت در تمام دنیا وجود دارد و حتما برای سالم‌سازی فضای مجازی لازم است. به اعتقاد وی، «طرح صیانت باید اتفاق بیفتد، چون فضای مجازی به محل زیست مردم تبدیل شده و اگر قاعده‌مند نباشد ما به عنوان حاکمیت نمی‌توانیم از حقوق مردم دفاع کنیم و لازمه آن شفاف‌سازی است.» او همچنین این موضوع را نیز اعلام کرده بود که «هر پلتفرم خارجی که قوانین و الزامات ما را بپذیرد امکان فعالیت در کشور ما را دارد.»
اختلال دریافت کد فعالسازی
دیروز در شبکه‌های اجتماعی اخباری منتشر شده مبنی بر اینکه مشترکان اپراتورهای تلفن همراه در دریافت پیامک کد فعالسازی تلگرام دچار مشکل شده‌اند. هر چند همچنان می‌توان کد ورود به این شبکه‌های اجتماعی را از طریق تماس صوتی دریافت کرد.
اپراتورها در این باره اعلام کرده‌اند که دستوری مبنی بر مسدود شدن پیامک برای آن‌ها صادر نشده است و به نظر می‌رسد سیاست شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها از جمله تلگرام بدین‌ترتیب است که اگر کاربری به‌تازگی از این شبکه‌ها خارج شده باشد، در صورتی که در فاصله کوتاهی بخواهد مجددا این شبکه‌ها را روی گوشی خود نصب کرده و وارد حساب کاربری خود شود، پیامکی دریافت نخواهد کرد و این پیامک‌ها به نوعی توسط آن شرکت، اسپم در نظر گرفته می‌شوند.
میلاد نوری کارشناس فناوری اطلاعات در این خصوص در کانال تلگرامی خود نوشته است: در صورت مسدود شدن تماس تلفنی، در صورتی که شما روی همه دستگاه‌ها از حساب تلگرام خود خارج شوید، امکان ورود مجدد وجود نخواهد داشت. حتما حساب خود را روی یک دستگاه (موبایل، لپ‌تاپ، نسخه وب و ...) نگه دارید تا کد فعالسازی به جای پیامک، روی خود تلگرام برای شما ارسال شود. اگر حساب تلگرام خود را فقط روی یک موبایل دارید، حتما روی کامپیوتر هم وارد شوید تا در صورت بروز مشکلات مختلف، امکان ورود مجدد به حساب تلگرام برای شما فراهم باشد.
هرچند تا لحظه ارسال این خبر شرکت تلگرام اطلاعیه‌ای مبنی بر بروز اشکال در این خصوص منتشر نکرده است. البته اتفاق مشابهی پیش از این و در زمان فیلترینگ تلگرام در ایران هم رخ داده بود که پس از چند ساعت برطرف شد. حال باید دید این موضوع هم اختلالی است که پس از چند ساعت برطرف می‌شود، یا مشابه سال ۱۳۹۸، موضوع فیلتر پیامک‌های دریافتی در اپراتورهای همراه رخ داده است.
اختلال اینستاگرام شبیه سیستم فیلترینگ چین
آرین اقبال کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و شبکه‌های کامپیوتری درباره مشکل دسترسی به اینستاگرام در ایران می‌گوید که این موضوع را نمی‌توان به کاهش سرعت اینترنت ارتباط داد چراکه اگر کاهش سرعت در نظر گیریم، کل پهنای باند پایین می‌آید در صورتی که الان این مشکل را تنها روی اینستاگرام و یک‌سری سرویس‌هایی مثل گیت‌هاب می‌بینیم. این امر نشان می‌دهد که یک اختلال عمدی در کار است.
همه این موارد نشان از سیستم پیچیده‌ای است که این سیستم رفتاری شبیه سیستم فیلترینگ چین است. این کارشناس فناوری اطلاعات افزود: «در واقع اگر ادعا کنند که فلان سرویس یا سرویس‌دهنده یا پهنای باند بین‌الملل مشکل داشته است، می‌توان گفت که این ادعا دروغ است، چون یک سرویس یا فلان سرویس‌دهنده یا پهنای باند بین‌المللی، نمی‌تواند فقط روی اینستاگرام تاثیر بگذارد بلکه روی کل کشور تاثیر می‌گذارد. وقتی تاثیر را روی یک سرویس خاص می‌بینیم، قطعا مساله پهنای باند نیست.»
اقبال افزود: «نکته بعدی این است که بر اساس تست‌های فنی توسط یک‌سری از نرم‌افزارهای قابل استفاده در دنیا می‌بینیم که ارتباط برقرار می‌شود و DNS را هم می‌گیریم و حتی می‌توانیم به اینستاگرام هم وصل شویم، ولی اتصالات آن به صورت رندوم، هر چند تا یکی قطع می‌شود. به عنوان مثال از پنج باری که به آدرس خاصی از اینستاگرام وصل می‌شویم، سه بار را جواب نمی‌گیریم و Time out و فقط دو بار موفق می‌شویم. در صورتی که اگر ارتباط در کل مشکل داشته باشد، من اصلا نباید جواب بگیرم بنابراین وقتی چنین موردی را تجربه می‌کنیم، یعنی اختلال عمدی است و یک نفر دارد اختلالاتی را ایجاد می‌کند.»
این پژوهشگر اینترنت خاطرنشان کرد: «روز گذشته و دو روز قبل، شرکت زیرساخت به افرادی که در کارهای فنی هستند، پیامکی فرستاد مبنی بر اینکه ما قرار است تغییراتی داشته باشیم و این تغییرات باعث اختلال در اینترنت می‌شود و ممکن است قطعی داشته باشیم. این یک مساله قابل قبول و عادی است، ولی ما دیدیم که در اثر این تغییرات، فقط اینستاگرام و گیتاب مشکل پیدا کردند، در صورتی که تغییرات روی همه‌چیز تاثیر می‌گذارد. چنین اتفاقی به معنای تغییرات روی سیستم فیلترینگ است و سوال اصلی اینجاست که چرا تغییرات سیستم فیلترینگ باید روی چیزی که فیلتر نیست، تاثیر بگذارد؟ این امر نشان می‌دهد که احتمالا چیزی که الان فیلتر نیست، در حال اختلال پیدا کردن است.»
فیلترینگ سه لایه در کشور
اقبال در مورد لایه‌های فیلترینگ در کشور، به «انتخاب» بیان کرد: «فیلترینگ در کشور چند لایه دارد؛ لایه اول DNS است که زمانی که آی‌پی سرور را می‌گیرد، صفحه پیوندها را برمی‌گرداند. این لایه برای سرویس‌های عادی بسیار راحت است. لایه دوم برای سرویس‌هایی است که فیلترینگ‌شان سخت‌تر است و در لایه آی‌پی، آن‌ها را فیلتر می‌کنند. بدین معنا که شما نمی‌توانید به سرور متصل شوید و به اصطلاح به سیاه‌چاله می‌روید. ولی الان، چون در مدل جدید اینترنت، خیلی از سرویس‌ها پشت یک آی‌پی قرار می‌گیرند، این لایه برای همه سرویس‌ها قابل استفاده نیست.»
این کارشناس فناوری اطلاعات درباره لایه سوم فیلترینگ عنوان کرد: «لایه سوم را آنالیز پکت می‌گوییم. به بیانی ساده، پکت را باز و داخل آن تا لایه آخر نگاه می‌کنند و با توجه به اینکه برای چه سرویسی است، دراپش می‌کنند. نتیجه این لایه این می‌شود که پیچیدگی سنگینی داریم.»
اقبال در پایان خاطرنشان کرد: «صفحه پیوندها را ما در لایه اول و در لایه‌های بعدی فقط اختلال می‌بینم. یعنی اگر چیزی به صورت آی‌پی فیلتر شده باشد، مثل تلگرام یا چیزی مثل اینستاگرام در لایه آنالیز پکت فیلتر شده باشد، فقط اختلال می‌بینیم و صفحه پیوندها را مشاهده نمی‌کنیم. همه این موارد نشان از سیستم پیچیده‌ای است که این سیستم رفتاری شبیه سیستم فیلترینگ چین است. مستندات داخلی وجود دارد که حاکی از آن است که سیستم ما دارد مثل فیلترینگ چین عمل می‌کند.»/فرارو